การปรับเปลี่ยนระบบออกอากาศโทรทัศน์ของไทย เป็นระบบดิจิทัล เริ่มให้บริการเต็มรูปแบบแล้ว ผู้ชมหลายๆท่านคงจะเตรียมตัวปรับเปลี่ยนระบบโทรทัศน์ที่บ้านให้เข้ากับระบบใหม่ และหลายท่านคงจะมีคำถามเกี่ยวกับระบบโทรทัศน์ที่เหมาะกับครอบครัวของตน

ก่อนอื่น ทุกท่านคงพอรู้อยู่แล้วในตอนนี้ว่าโทรทัศน์ระบบดิจิทัลที่ กสท. ออกแบบไว้นี้ เมื่อเปิดเต็มระบบแล้ว จะมีช่องโทรทัศน์ให้ดูเพิ่มขึ้นอีกหลายช่อง คือ จากเดิมในระบบอะนาล็อกที่มีโทรทัศน์ฟรีทีวี ช่อง 3, 5, 7, 9, NBT, และ ThaiPBS พอเปลี่ยนเป็นระบบดิจิทัลแล้ว เราจะมีช่องวาไรตี้ที่มีความคมชัดสูง 7 ช่องที่มีรายการคล้ายๆ ฟรีทีวีทุกวันนี้ และเราจะมีช่องวาไรตี้ความคมชัดแบบปกติ (คมชัดว่าทีวีอะนาล็อก) อีก 7 ช่อง รวมมีช่องวาไรตี้ที่เสนอรายการบันเทิงในรูปแบบหลากหลายรวม 14 ช่องด้วยกัน

นอกจากนี้ ผู้ชมจะมีช่องข่าวสารสาระให้ชมอีก 7 ช่อง ทั้งหมดจะออกอากาศแบบความคมชัดปกติและนำเสนอรายการที่เน้นการเสนอข่าว และรายการสาระความรู้ ซึ่งรายการในหมวดนี้บอกให้ชัดลงไปตอนนี้คงจะยาก ว่าแต่ละช่องจะมีรายการเป็นอย่างไร เพราะภายใต้เงื่อนไข ข่าวสารและสาระความรู้ สามารถปรับรูปแบบให้แตกต่างกันไปได้พอสมควร โดยรวมๆ น่าน่าจะครอบคลุมลักษณะคล้ายๆ ช่อง ThaiPBS แต่มีโฆษณาได้ ไปจนถึงช่องอย่าง CNN หรือ TNN ที่เห็นทางเคเบิลทีวี

สำหรับเด็กและเยาวชน จะมีช่องเด็ก เยาวชนและครอบครัวอีก 3 ช่องที่ กสทช. ตั้งใจจะให้เป็นช่องสะอาด เสนอรายการเหมาะกับเด็กและครอบครัว นี่เป็นหมวดหมูช่องรายการที่ กสท. กำหนดขึ้นให้ ประเภทการ์ตูน ติวหนังสือ รายการละครเด็กและเยาวชน สารคดีสำหรับเด็กและเรื่องราวเกี่ยวกับครอบครัว ทั้งหมดรวมกันเป็น 24 ช่อง ซึ่งมีโฆษณาทั้งหมด

นอกจากโทรทัศน์ประเภทบริการธุรกิจตที่มีโฆษณาได้ดังกล่าวไปแล้วข้างต้น ก็จะมีโทรทัศน์ประเภทบริการสาธารณะอีก 12 ช่อง ยกเว้นทีวีสาธารณะประเภทความมั่นคงที่สามารถมีโฆษณาได้จำกัด ช่องรายการพวกนี้จะไม่มีโฆษณาสินค้า ลักษณะรายการมีตั้งแต่คล้ายๆ ช่อง NBT, ThaiPBS ช่องรายการราชการ ช่องรัฐสภาที่ถ่ายทอดการประชุมสภา และให้ความรู้ด้านประชาธิปไตย ดังนั้น เมื่อเริ่มออกอากาศโทรทัศน์ในระบบดิจิทัล เราจะมีช่องโทรทัศน์ในระบบฟรีทีวีให้เลือกชมกันถึง 36 ช่องด้วยกัน เป็นทีวีภาคพื้นดินรับผ่านเสาอากาศ ไม่ต้องติดจาน ไม่ต้องเสียค่าสมาชิกรายเดือน

*** จะเลือกรับโทรทัศน์ระบบอะไรดี

มีคนจำนวนไม่น้อยกำลังถามตัวเองว่า ต่อไปในอนาคต เมื่อโทรทัศน์ดิจิทัลออกอากาศ ตนยเองจะเลือกรับโทรทัศน์จากระบบไหนดี เพราะทุกวันนี้มีวิธีรับชมโทรทัศน์ผ่านระบบต่างๆ ได้หลายระบบด้วยกัน เช่น ระบบผ่านดาวเทียม, รับผ่านระบบเคเบิลทีวี, รับผ่านระบบออนไลน์อินเตอร์เน็ต และรับโดยตรงผ่านระบยบเสาอากาศฟรีทีวี

เรื่องระบบโทรทัศน์ที่เหมาะกับแต่ละบ้านของแต่ละคนนั้นเป็นเรื่องตอบได้ยาก เพราะเงื่อนไขของแต่ละบ้านก็อาจแตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับว่าวันนี้รับโทรทัศน์ระบบอะไรอยู่ และพอใจกับระบบที่รับชมอยู่หรือไม่เพียงใด

คำตอบแรกที่อยากบอกก็คือ ถ้าทุกวันนี้ท่านรับชมโทรทัศน์ผ่านเสาอากาศในระบบฟรีทีวีอยู่โดยตรง... ไม่ได้ติดตั้งจานดาวเทียมหรือเคเบิลทีวี แล้วท่านก็รู้สึกเพียงพอหรือพอใจกับระบบที่มีอยู่แล้วก็ถือว่าไม่ต้องทำอะไรมาก เมื่อมีการออกอากาศระบบดิจิทัลแล้ว ท่านก็เพียงแต่เปลี่ยนเสาอากาศเดิมให้เป็นเสาอากาศสำหรับโทรทัศน์รุ่นดิจิทัลใหม่ ทั้งนี้ถ้าท่านโชคดีและอยู่ในเขตสัญญาณที่ดีท่านก็อาจใช้เสาอากาศเดิมที่มีอยู่รับโทรทัศน์ดิจิทัลใหม่เลยก็ได้

ส่วนเครื่องรับโทรทัศน์ นั้นไม่ได้ขึ้นอยู่กับระบบการรับ ถ้าเครื่องเป็นรุ่นเดิมที่รับในระบบอะนาล็อก... ท่านต้องหาเครื่องแปลงสัญญาณหรือเซ็ตท็อปบอกซ์ (Set-top Box) เพื่อแปลงสัญญาณทีวีดิจิทัลให้กับเครื่องรับทีวีเครื่องเดิมได้ ซึ่งก็ไม่ได้แพงมากมาย และตรงนี้ทาง กสมช. มีโครงการที่จะช่วยเหลือประชาชนในรูปแบบของคูปอง เพื่อใช้แลกซื้อ ซึ่งต้องติดตามกันต่อไปในรายละเอียด เพียงเท่านี้ท่านก็จะสามารถรับโรทัศน์ใหม่ในระบบดิจิทัลได้ 36 ช่อง และขยายถึง 48 ช่องในที่สุด มากกว่าระบบเดิมที่มีเพียง 6 ช่อง โดยไม่ยุ้งยากแต่อย่างใด

สำหรับท่านที่รับชมโทรทัศน์ผ่านระบบดาวเทียม หรือระบบเคเบิลทีวีอยู่... ท่านสามารถรับชมโทรทัศน์ดิจิทัลใหม่ได้โดยไม่มีปัญหา เพราะ กสมช. โดย กสท. ได้วางมาตรการเรื่องการเรียงช่องทีวีไว้เพื่อความสะดวกแก่ประชาชนและเพื่อให้สัญญาณการรับฟรีทีวีเป็นไปอย่างทั่วถึง ท่านจึงสามารถรับช่องทีวีใหม่เพิ่มขึ้นได้ในระบบเดิมโดยไม่ต้องมีการปรับเปลี่ยนอะไร

นี่คือสิ่งที่เรียกกันว่า Must Carry มาตรการที่ให้เคเบิลทีวี และระบบรับผ่านดาวเทียมต้องอำนวยความสะดวกให้ประชาชน โดยให้ผู้ให้บริการในระบบเหล่านี้ต้องนำเสนอช่องฟรีทีวีผ่านระบบของตนให้ประชาชนสามารถรับชมได้ด้วย

อาจมีบางท่านกำลังชั่งใจอยู่ในเวลานี้ว่าจะเปลี่ยนระบบการรับชมโทรทัศน์ของท่านใหม่ดีหรือไม่ ถ้าคิดว่าการรับชมฟรีทีวี 6 ช่องทุกวันนี้น้อยไป อยากมีทางเลือกมากขึ้น เมื่อโทรทัศน์ดิจิทัลออกมาใหม่ถึง 36 ช่อง ทางเลือกก็เพิ่มขึ้นมาอีกหลายเท่าตัว คิดว่าน่าจะเพียงพอ แต่ถ้ายังรู้สึกว่ารายการจากฟรีทีวีมีแต่ซ้ำๆ กัน และต้องการรับชมรายการที่มีรูปแบบเฉพาะ หรือเป็นการบันเทิงพิเศษ การสมัครเป็นสมาชิกเคเบิลทีวี หรือทีวีดาวเทียมก็เป็นอีกทางเลือกหนึ่ง

ยังมีบางบ้านที่อาจบังเอิญอยู่ในเขตสัญญาณระบบดิจิทัลอ่อนหรือเป็นจุดบอด เนื่องจากภูมิประเทศแต่ละท้องที่ไม่เหมือนกัน และบางเขตเป็นช่วงรอยต่อที่อับสัญญาณ การใช้เสาอากาศดิจิทัลธรรมดาอาจรับสัญญาณไม่ได้ หรือต้องลงทุนสูงเพื่อตั้งเสาสูงใหญ่เป็นพิเศษ กรณีเช่นนี้เป็นแบบเดียวกับครัวเรือนต่างจังหวัดที่อยู่ห่างไกล การรับชมโทรทัศน์ผ่านระบบทีวีดาวเทียม หรือเคเบิลทีวีจึงอาจเป็นทางเลือกที่เหมาะสมกว่า ซึ่งตรงนี้ต้องตัดสินใจว่า ในพื้นที่มีระบบอะไรให้เลือก และราคาหรือต้นทุนติดตั้งเมื่อเทียบกันแล้วระบบใดมีราคาดี/คุ้มค่ากว่ากัน

รูป****

ในระยะแรกเริ่ม การขยายเขตการออกอากาศยังครอบคลุมไม่ทั่วถึง อาจมีพื้นที่ห่างไกลหรือเป็นจุดอับ อาจต้องรอเวลาผู้ให้บริการโครงข่ายขยายไปให้ถึง หรือยังมีเขตชุมชนในเมืองที่มีตึกสูงหรือสิ่งปลูกสร้างขนาดใหญ่บัง การส่งสัญญาณเพิ่มเติมยังไม่ครอบคลุมพอ ก็อาจมีปัญหาในการรับชม ตรงนี้เป็นปัญหาเฉพาะจุดที่คงต้องปรึกษาช่างเทคนิคเป็นกรณีไป

ปัจจุบันนี้ยังมีทางเลือกในการรับชมโทรทัศน์ผ่านอินเตอร์เน็ตเช่น Android TV หรือแอปเปิลทีวี, Google TV มีทั้งลงทุนครั้งเดียวหรือต้องจ่ายเงินซื้อในรูปแบบต่างๆ แล้วรับชมทีวีจากแหล่งในอินเตอร์เน็ต ตรงนี้ท่านต้องมีระบบอินเตอรเน็ตที่เร็ว และบางกรณีต้องเชี่ยวชาญในการใช้ อาจยังไม่เหมาะกับคนทั่วไปแต่ก็เป็นอีกทางเลือก ใครสนใจก็ลองศึกาได้

สหรับผู้ที่ต้องการทางเลือกมากกว่า 36 ช่อง หรือต้องการชมโทรทัศน์ที่มีรายการพิเศษ พวกบันเทิงหรือกีฬาที่อยู่ในระบบปิด เช่นเคเบิลทีวี หรือทีวีบอกรับสมาชิกต่างๆ ตรงนี้ไม่ใช่กรณีของความจำเป็นในการเข้ถึงหรือเรื่องข่าวสารความรู้ แต่เป็นเรื่องของการแสวงหาความบันเทิง เรื่องกำลังทรัพย์และความพอใจส่วนตน เป็นทางเลืกที่แต่ละคนจะต้องช่างน้ำหนักความพอใจกันเอาเอง

ในภาพรวม มั่นใจว่าประชาชนจะมีทางเลือกชมโทรทัศน์ได้หลายแบบ และหากได้ศึกษารูปแบบการรับชมและเลือกให้เหมาะสมกับตนเองได้แล้ว การรับชมโทรทัศน์ของคนทั้งประเทศจะดีขึ้น